چاودێرێکی سیاسی بۆ زایەڵە: هەوڵەکانی چین دەبێتە هۆی دانوستانی ئاشتی سەبارەت بە ئۆکرانیا

زایەڵە - شوان جاف چاودێرى سیاسى بەزایەڵەی ڕاگەیاند،هێنری کیسینجەر، وەزیری پێشووی دەرەوەی ئەمریکا ڕایگەیاند، پێی وایە شەڕی ڕووسیا و ئۆکرانیا لە خاڵی وەرچەرخان نزیک دەبێتەوە، پێشبینیش دەکات تا کۆتایی ئەمساڵ دانوستانەکانی ئاشتی لەنێوان ڕوسیا و ئۆکرانیا ئەنجامبدرێت بەهۆی هەوڵەکانی ئەم دواییەی چین.وە گۆڤاری ئەمریکی نیوزویک ڕاپۆرتی دا  لە ڕاپۆرتێکدا  کە پێدەچێت کیسینجەر متمانەی بەخۆی هەبێت، لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ سی بی ئێس نیوز، کە چین یارمەتیدەر دەبێت لە گۆڕینی ماوەی شەڕی بەردەوام.

کیسینجەر بۆ کەناڵە ئەمریکییەکە باوەڕی خۆی دەربڕی کە هەوڵەکانی چین - کە ئێستا دەچێتە ناو دانوستانەکانەوە - تا کۆتایی ئەمساڵ دەگاتەلوتکە.دەستپێشخەری چین.
نیوزویک سەرنجی بۆ ئەو ڕاستییە ڕاکێشا کە پەکین لە ڕێگەی دەستپێشخەرییەکی ١٢ خاڵییەوە کە لە یەکەم ساڵیادی هێرشی ڕووسیا بۆ سەر ئۆکرانیا بڵاوکرایەوە، هەوڵی گەڕاندنەوەی دانوستانەکانی نێوان کیێڤ و مۆسکۆی دا و لەو چوارچێوەیەشدا جگە لەوەی داوای ئاگربەستی کردبوو، ڕۆشتنی لەخۆگرتبوو هێزەکانی ڕووسیا لەو زەویانەی کە لە ئۆکرانیا دەستی بەسەردا گرتووە، و کۆتاییهێنان بە هەر سزایەک کە لەلایەن ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە پەسەندی نەکردبێت.

وتیشی،  لە ڕاپۆرتەکەی گۆڤارەکەدا هاتووە، کسینجەر لە وەڵامی پرسیارێکدا سەبارەت بەوەی ئایا ئەگەر داوایان لێبکرێت لە مۆسکۆ چاوی بە ڤلادیمێر پوتین سەرۆکی ڕوسیا دەکەوێت یان نا، ڕایگەیاندووە، مەیلی ئەوەم دەبێت بۆ ئەو کارە، بەڵێ، بەڵام ڕاوێژکار دەبم، نەک کەسێکی چالاک.لە پرسیارکردن لە ڕۆڵی چین لەلایەن سیاسەتمەدارانی ئۆکرانیا، نیوزویک لە زاری ئەندامێکی پەرلەمانی ئۆکرانیا ئۆلیکساند مێرێژکۆوە پێی وتووە دوای ئەوەی شی جینپینگ سەرۆکی چین لە مانگی ئازاری ساڵی ڕابردوودا سەردانی مۆسکۆی کرد؛ چین گرنگی بە سەرکەوتنی ئۆکرانیا لە شەڕ و گەڕانەوەی هەموو خاکە داگیرکراوەکانی نادات، هەروەها سەرکەوتنی ئۆکرانیا بە مانای سەرکەوتنی چین بۆ دیموکراسی و شکستی هاوبەشە ستراتیژییەکەی ڕووسیا، چین هەموو هەوڵێکی خۆی دەدات بۆ ئەوەی ئەمە ڕوونەدات.پەیوەندییەکانی چین و ئۆکرانیابەڵام وەک گۆڤارەکە دەڵێت شی دواتر لە مانگی نیسانی ساڵی ڕابردوودا پەیوەندییەکی تەلەفۆنی لەگەڵ سەرۆکی ئۆکرانیا ڤۆلۆدیمیر زێلێنسکی بۆ ماوەی کاتژمێرێک ئەنجامدا. سەرۆکی چین بە زێلێنسکی-ی وتووە، لە نێوان بەرزبوونەوەی ئێستای بیرکردنەوەی عەقڵانی و دەنگەکان لە هەموو لایەکەوە، پێویستە دەرفەتەکە بقۆزینەوە بۆ ئەوەی هەلومەرجی لەبار بۆ چارەسەرکردنی سیاسی قەیرانەکە بنیات بنێن بەپێی پوختەیەکی فەرمی لە چینەوە. زێلێنسکی لە تویتەر وتی ،گفتوگۆیەکی دوور و درێژ و مانادارمان هەبوو، ئاماژەی بەوەشکرد کە ئەم بانگهێشتنامەیە  هەروەها دەستنیشانکردنی باڵیۆزی ئۆکرانیا لە چین هاندەرێکی بەهێز دەدات بە پەرەپێدانی پەیوەندییە دووقۆڵییەکانمان.

ڕونیشیکردەوە، گۆڤارەکە لە درێژەی قسەکانیدا ڕایگەیاند، هەرچەندە پوتین و بەرپرسانی کرێملین ڕایانگەیاندووە کە کراوەن بۆ گفتوگۆکردن لەسەر شەڕ لەگەڵ ئۆکرانیا، بەڵام مەرجەکانیان بۆ ئەو جۆرە وتووێژانە ئاماژەن بۆ ئەوەی کە ئاگربەست لەدەست دەرچووە، بە هەمان شێوە ئۆکرانیا ئاماژەی بەوە کردووە کە ناتوانێت دانوستان لەگەڵ پوتین بکات بەهۆی فەرمانی دادگای نێودەوڵەتی تاوانەکان بۆ فڕێدانی منداڵان دەستگیرکراوە لە پەیوەندی لەگەڵ دیپۆرتکردنەوەی منداڵانی ئۆکراینی.وە ڕاوێژکاری سەرۆکایەتی ئۆکرانیا، میخایلۆ پۆدۆلاک، دوای ئەوەی یاداشتەکە لە مانگی ئازاری ساڵی ڕابردوودا لە تویتێکدا نووسیویەتی کە پێناسەکردنی پوتین وەک تاوانبارێکی نێودەوڵەتی ڕوون ڕاستەوخۆ بەو مانایەیە کە هیچ دانوستانێک لەگەڵ نوخبەی ئێستای ڕووسیادا نابێت.

کامەران کەریم